Inleiding
Emoties zijn een belangrijk onderdeel van ons leven. Iedereen voelt zich wel eens blij, boos, verdrietig of bang. Voor jonge kinderen is het vaak nog lastig om deze gevoelens te herkennen en te benoemen. Laat staan dat ze weten wat ze ermee moeten doen. Boeken kunnen helpen om emoties begrijpelijk te maken. Een bekend voorbeeld hiervan is Het Kleurenmonster van Anna Llenas. Dit prentenboek – en de vervolgen daarop – zijn wereldwijd populair geworden. Ze helpen kinderen (en volwassenen) om emoties beter te begrijpen en erover te praten. In dit artikel lees je wat de kracht is van de boeken over het Kleurenmonster en hoe ze kunnen bijdragen aan het herkennen en reguleren van emoties bij kinderen.
1. Wie is het Kleurenmonster?
Het Kleurenmonster is een vriendelijk monster dat bestaat uit allerlei kleuren. Elke kleur staat voor een andere emotie. In het eerste boek, Het Kleurenmonster, is het monster in de war. Alle kleuren – en dus alle emoties – zitten door elkaar. Gelukkig is er een meisje dat het monster helpt. Samen sorteren ze de emoties. Zo komt elke emotie in een eigen potje terecht.
De kleuren en emoties zijn:
- Geel, staat voor blij.
- Blauw, staat voor verdrietig.
- Rood, staat voor boos.
- Zwart, staat voor bang.
- Groen, staat voor kalm/rustig.
- Later, wordt ook Roze geïntroduceerd voor liefde.
Het verhaal is eenvoudig, maar krachtig. Het helpt kinderen om emoties te koppelen aan kleuren en woorden. Dat maakt gevoelens minder abstract en beter te begrijpen.
2. De kracht van kleur en beeld
Jonge kinderen denken vaak in beelden. Het gebruik van kleuren is daarom heel effectief. Door elke emotie een kleur te geven, wordt het makkelijker voor een kind om te zeggen hoe hij of zij zich voelt. Bijvoorbeeld: “Ik voel me vandaag rood” betekent dat het kind boos is. Zo ontstaat er een simpele, maar duidelijke taal voor emoties.
De illustraties van Anna Llenas zijn opvallend en uniek. Ze gebruikt collages en handgetekende elementen die kinderen aanspreken. Het Kleurenmonster ziet er niet eng uit, maar juist grappig en vriendelijk. Dat maakt het makkelijker voor kinderen om zich met het monster te identificeren.
3. Emotieherkenning bij jonge kinderen
Voor kinderen is het herkennen van emoties de eerste stap in emotieregulatie. Jonge kinderen voelen wel dat er iets aan de hand is, maar weten vaak niet wat. Door verhalen zoals dat van het Kleurenmonster leren ze woorden te geven aan wat ze voelen.
Bijvoorbeeld:
- “Ik voel me blauw” → “Ik ben verdrietig omdat ik mijn knuffel kwijt ben.”
- “Ik ben rood” → “Ik ben boos omdat ik niet mee mocht spelen.”
Ouders, leerkrachten en hulpverleners kunnen het boek gebruiken om met kinderen te praten over gevoelens. Ze kunnen vragen stellen als:
- Welke kleur voel jij vandaag?
- Wat gebeurt er als jij je geel voelt?
- Hoe ziet jouw verdriet eruit?
Zo leren kinderen stap voor stap om stil te staan bij hun gevoelens.
4. Emotieregulatie: omgaan met gevoelens
Als kinderen hun emoties herkennen, kunnen ze ook leren ermee om te gaan. Het Kleurenmonster laat zien dat gevoelens er mogen zijn, maar dat het helpt om ze te ordenen. Alles door elkaar voelt verwarrend. Maar als je begrijpt wat je voelt, wordt het rustiger in je hoofd.
In het boek stopt het meisje elke emotie in een eigen potje. Dat beeld helpt kinderen om hun gevoelens “op te ruimen”. Niet door ze weg te stoppen, maar door ze een plek te geven.
5. De vervolgboeken: verdieping en herhaling
Naast het eerste boek zijn er nog meerdere boeken verschenen over het Kleurenmonster. Elk boek heeft zijn eigen thema, maar sluit aan bij het eerste verhaal.
5.1 Het Kleurenmonster gaat naar school
In dit boek gaat het monster voor het eerst naar school. Dat is spannend, want alles is nieuw: de juf, de kinderen, de klas, de regels. Het Kleurenmonster voelt zich in de war. Hij weet niet goed wat hij voelt en reageert op een grappige, soms onhandige manier.
Het boek laat zien dat het normaal is om allerlei emoties tegelijk te voelen bij een nieuwe stap zoals naar school gaan. Het verhaal helpt kinderen om deze gevoelens te herkennen: blij omdat je nieuwe dingen leert, bang omdat je de weg nog niet weet, boos omdat je niet meteen alles kunt, en misschien verdrietig omdat je je ouders mist.
Dit boek is ideaal om samen te lezen met kinderen die voor het eerst naar school gaan of die moeite hebben met wennen aan nieuwe situaties.
5.2 De Emotie Dokter
In De Emotie Dokter voelt het Kleurenmonster zich niet lekker, maar hij heeft geen koorts of buikpijn. Zijn hoofd zit gewoon vol met gevoelens die hij niet goed begrijpt. Hij gaat op bezoek bij de Emotie Dokter, die hem helpt om zijn emoties te herkennen en ermee om te gaan.
Het boek laat zien dat het oké is om hulp te vragen als je je niet fijn voelt. De Emotie Dokter leert het Kleurenmonster dat gevoelens geen vijanden zijn, maar signalen die iets willen vertellen. Het boek bevat ook eenvoudige strategieën om emoties te reguleren, zoals ademhalen, tekenen of praten.
6. Toepassing in de praktijk
Thuis
Ouders kunnen het boek samen met hun kind lezen. Daarna kunnen ze de kleuren gebruiken in het dagelijks leven. Bijvoorbeeld:
- Een kleurenrad maken
- Emotiepotjes knutselen
- Kleuren gebruiken bij ruzies
Op school
Leerkrachten kunnen het Kleurenmonster gebruiken in de kring, tijdens sociaal-emotionele vorming of in het keuzewerk.
In de hulpverlening
Voor psychologen of jeugdhulpverleners is het Kleurenmonster een laagdrempelig hulpmiddel. Het monster fungeert als “derde persoon” die helpt om gevoelens bespreekbaar te maken.
7. Waarom werkt het zo goed?
De kracht van het Kleurenmonster zit in de eenvoud. Kinderen hoeven geen moeilijke woorden te leren. Ze koppelen een gevoel aan een kleur, een beeld, een verhaal.
Bovendien:
- Het normaliseert emoties
- Het maakt praten over gevoelens veilig en leuk
- Het helpt volwassenen om op een speelse manier contact te maken met een kind.
8. Tips voor ouders en begeleiders
Wil je met het Kleurenmonster aan de slag? Hier zijn wat praktische tips:
- Lees het boek meerdere keren
- Maak het persoonlijk
- Gebruik echte voorwerpen
- Laat het kind tekenen of knutselen
- Speel samen
Conclusie
Het Kleurenmonster van Anna Llenas is veel meer dan een mooi prentenboek. Het is een krachtig hulpmiddel om jonge kinderen te helpen bij het herkennen en reguleren van hun emoties. Door gebruik te maken van kleuren, beelden en eenvoudige taal sluit het boek perfect aan bij de leefwereld van kinderen. Het biedt ouders, leerkrachten en hulpverleners een toegankelijke manier om samen met kinderen op ontdekkingsreis te gaan in de wereld van gevoelens.
Bij ons in ’t Dorpshuys maken we veel gebruik van Het Kleurenmonster. We lezen de boeken, spelen het spel en gebruiken een Emotiekaart. Onze ervaring is dat het de kinderen enorm helpt met het herkennen en plaatsen van emoties.
Dit artikel is mede tot stand gekomen met behulp van AI.